Ở một vài khía cạnh nào đó, chiêm tinh học có thể mang tính khoa học. Nó sử dụng những tri thức khoa học về các thực thể trong vũ trụ, cũng như các công cụ nghe có vẻ khoa học như sơ đồ các chòm sao. Một số người sử dụng chiêm tinh học để đưa ra các tiên đoán về tương lai và tính cách của người khác giống như các dự đoán mà các ý tưởng khoa học đưa ra. Một số người còn cho rằng chiêm tinh học có những bằng chứng hẳn hoi, đó là trường hợp những người cảm thấy các dự đoán của chiêm tinh học đúng với cuộc đời của họ. Nhưng bấy nhiêu thôi có đủ để cho thấy chiêm tinh học cũng thật sự là một bộ môn khoa học?
Sau đây, chúng tôi sẽ sử dụng checklist 8 tiêu chí để lần lượt kiểm tra tính khoa học của môn chiêm tinh.
Tập trung vào thế giới tự nhiên?
Tiền đề cơ bản của Chiêm tinh học đó là các thực thể trong vũ trụ (như: mặt trời, mặt trăng, các hành tinh và các chòm sao) có ảnh hưởng hoặc tưởng quan với những sự kiện xảy ra trên Trái Đất.
Có mục đích giải thích thế giới tự nhiên?
Chiêm tinh học sử dụng một bộ các quy tắc về các vị trí tương đối và chuyển động của các thực thể trong vũ trụ để đưa ra các dự đoán và giải thích các sự kiện trên Trái Đất và tính cách của con người. Ví dụ, dự đoán rằng nếu một người sinh ngay sau ngày lập xuân thì rất có thể trở thành một chủ doanh nghiệp.
Có thể kiểm chứng được?
Một số dự đoán được tạo ra bởi chiêm tinh học mang tính chung chung đến nỗi mà chúng ta có thể hiểu theo cách nào cũng đúng; nếu xét theo cách này, chiêm tinh học không có tính kiểm sai. Tuy nhiên, một số người đã sử dụng chiêm tinh học để tạo ra những tiên đoán rất cụ thể mà chúng ta có thể xác minh được chúng trong thế giới tự nhiên.
Ví dụ, theo chiêm tinh học, kí hiệu hoàng đạo của một người có ảnh hưởng tới khả năng ra lệnh và quyền hành của người đó. Bởi vì những tính cách này là rất quan trọng trong chính trị, chúng ta có thể kì vọng rằng nếu chiêm tinh học thực sự giải thích được tính cách con người, các nhà khoa học có thể sẽ có những kí hiệu hoàng đạo thể hiện sự “yêu mến” khoa học hơn so với các nhà chiêm tinh học. Nếu được sử dụng để tạo ra các tiên đoán cụ thể như trường hợp này, các ý tưởng chiêm tinh học có thể kiểm chứng được.
Dựa trên các bằng chứng?
Rất ít khi chiêm tinh học được sử dụng để tạo ra các tiên đoán có thể kiểm chứng. Điều này lại rất phổ biến trong khoa học – các nhà khoa học liên tục kiểm chứng các ý tưởng khiến nhiều ý tưởng lúc đầu có vẻ đúng nhưng cuối cùng hóa thành sai. Tuy nhiên, một trong những chứng nhận (hallmarks) của khoa học là các ý tưởng được chỉnh sửa khi được đảm bảo bởi các bằng chứng. Chiêm tinh học đã không thay đổi gì để đáp lại những bằng chứng không ủng hộ nó.
Tham gia vào một cộng đồng khoa học?
Chia sẻ những gì phát hiện được và phản biện kết quả của những người khác không nằm trong khuôn khổ thực hành chiêm tinh học. Một nhà chiêm tinh học có thể cả đời không bao giờ giới thiệu những khám phá của họ trong một cuộc hội thảo khoa học hay xuất bản một bài báo khoa học. Mà giả sử có xuất bản một bài báo đi nữa, thì những bài này thường không có ai đánh giá chéo, phản biện hoặc những bài này được xuất bản ở những môi trường mà không bị phản biện gay gắt bởi cộng đồng khoa học.
Làm cơ sở cho những nghiên cứu khác
Những nghiên cứu khoa học liên quan đến chiêm tinh học đã dừng lại sau khi cố gắng và thất bại để thiết lập căn cứ hợp lệ cho các ý tưởng chiêm tinh học. Từ trước tới nay, chưa có trường hợp nào phản ánh lại rằng chiêm tinh học có đóng góp cho những khám phá khoa học mới khác.
Các nhà nghiên cứu cư xử một cách khoa học?
Các nhà khoa học không chờ đợi người khác thực hiện các nghiên cứu để ủng hộ hay phản biện ý tưởng mà họ đề xuất. Thay vào đó, họ tự mình kiểm kiểm chứng ý tưởng của họ trước, cố gắng tìm kiếm các lập luận phản bác và các giả thiết thay thế, và cuối cùng, họ sẵn sàng từ bỏ các ý tưởng đó khi họ tìm ra các bằng chứng không ủng hộ. Các nhà chiêm tinh học thì ngược lại, họ chấp nhận các ý tưởng chiêm tinh mà không cố gắng kiểm chứng chúng. Họ hiếm khi cố gắng kiểm chứng những lập luận của mình một cách công bằng. Thêm vào đó, cộng đồng chiêm tinh học cố tình phớt lờ đi những bằng chứng chống lại những ý tưởng của họ.
Dịch từ: https://undsci.berkeley.edu/article/0_0_0/astrology_checklist
Leave a Reply